| فهرست تفصيلى |
شماره صفحه |
 پيشگفتار |
- |
| مقدمه |
- |
| دفتر اوّل حقوق و وظايف شهروندان |
- |
| درآمدى بر حق و تكليف |
23 |
| الف) مفهوم «حق» |
26 |
| واژه حق |
26 |
| «حق» در اصطلاح |
28 |
| تلازم حق و تكليف |
30 |
| طرفينى بودن حقوق در جامعه |
31 |
| حقّ خداوند بر بندگان، يكطرفه يا دو طرفه؟ |
32 |
| نگاه حكيمان و عارفان، از افقى بالاتر |
35 |
| حق و عنصر الزام |
37 |
| ب) سرچشمه حقوق |
41 |
| حقوق انسان آميزهاى از «حقوق طبيعى» و «حقوق قراردادى» |
42 |
| قرآن و جايگاه انسان در نظام خلقت |
45 |
| برخوردارى از حقوق در پرتو پاىبندى به تكاليف |
47 |
| ج) حق و تكليف در نظام اسلامى |
50 |
| تكليف، لازمه زندگى دنيا |
50 |
| بخش نخست: حقوق شهروندان |
- |
| الف) جايگاه انسان در نظام هستى |
58 |
| ب) جايگاه فرد در اجتماع و ارتباط آندو |
62 |
| ج) جايگاه دنيا و آخرت |
66 |
| فصل يكم برخوردارى از فضاى سالم رشد فكرى و روحى |
- |
| دليل عقلى |
73 |
| مقدمه يكم |
73 |
| مقدمه دوم |
74 |
| مقدمه سوم |
75 |
| جامعه و حكومت از زمينههاى تحقّق اين حق |
80 |
| دليل نقلى |
80 |
| 1- پيامبر و رهايى مردم از قيد و بند اسارت |
80 |
| 2- پيامبران و نجات بشريت از استضعاف و سقوط |
81 |
| 3- هجرت براى بندگى خدا |
82 |
| 4- همكارى بر انجام دادن نيكىها و عدم همكارى در ارتكاب زشتىها |
83 |
| 5- تلاش براى جلوگيرى از گسترش فساد و انحراف |
84 |
| جايگاه اين حق در نظامهاى سياسى بشرى |
87 |
| فصل دوم حاكميّت |
- |
| تعريف حاكميّت |
93 |
| نظريه «حاكميّت ملّى» در غرب |
95 |
| «حاكميّت ملّى» و متفكران مسلمان |
98 |
| بررسى دلايل حاكميّت مردم |
101 |
| دليل يكم و بررسى آن |
101 |
| دليل دوم و بررسى آن |
103 |
| دليل سوم و بررسى آن |
104 |
| دليل چهارم و بررسى آن |
106 |
| حاكم الهى و انتخاب مردمى |
107 |
| جمع بندى |
108 |
| فصل سوم آزادى اجتماعى |
- |
| تعريف آزادى |
113 |
| اقسام آزادى |
116 |
| آزادى فلسفى |
116 |
| آزادى معنوى |
118 |
| آزادى اجتماعى - سياسى |
122 |
| آزادى حقّ است يا تكليف؟ |
123 |
| نگاههاى متفاوت به اصل «آزادى» |
125 |
| 1- آزادى عقيده و مذهب |
131 |
| نقد و بررسى |
133 |
| آزادى عقيده در اسلام |
136 |
| حكمت و فلسفه مجازات مرتد |
138 |
| 2- آزادى تفكّر |
- |
| ورود در وادى حيرت |
147 |
| 3- آزادى بيان و قلم |
149 |
| اسلام و ارزش آزادى بيان |
151 |
| ممنوعيّت كتب و نشريات گمراهكننده |
155 |
| 4- آزادى تعليم و تربيت |
158 |
| 5- آزادى رفتار فردى |
161 |
| فصل چهارم نظارت |
- |
| «نظارت» در نظام سياسى اسلام |
171 |
| سابقه «نفى نظارت مردمى» در فلسفه سياسى غرب |
173 |
| «نظارت مردمى» در نظام سياسى اسلام |
176 |
| انگيزه نظارت |
177 |
| حدود نظارت |
178 |
| اعتراض، شورش، عزل |
180 |
| بخش دوم وظايف شهروندان |
- |
| فصل يكم: وفادارى نسبت به حكومت |
- |
| وفادارى به حكومت يا حاكم اسلامى؟ |
193 |
| بيعت و سابقه آن در تاريخ اسلام |
197 |
| بيعت و وفادارى |
197 |
| بيعت در صدر اسلام |
200 |
| بيعت و رأى دادن |
202 |
| تفاوت ميان بيعت و انتخاب |
206 |
| برخورد با بيعتشكنان و خيانت پيشگان |
207 |
| وفادارى همگان يا بيعت كنندگان و رأى دهندگان؟ |
210 |
| فصل دوم اطاعت از حاكم اسلامى |
- |
| مبناى «اطاعت از حاكم» |
221 |
| بداهت «لزوم اطاعت از حاكم» |
223 |
| دلايل لزوم اطاعت از حاكم |
225 |
| دلايل عقلى |
225 |
| دليل نخست |
225 |
| دليل دوم |
226 |
| دليل سوم |
227 |
| دليل چهارم |
228 |
| دليل پنجم |
228 |
| دلايل نقلى |
229 |
| الف) استدلال به قرآن كريم |
229 |
| «أُولىالأمر» و پيروى از نمايندگان ايشان |
235 |
| آيا «حكم به اطاعت» به «وصف أُولىالأمر» تعلق گرفته؟ |
235 |
| جمع بندى و نتيجهگيرى |
240 |
| ب) استدلال به روايات |
240 |
| روايت نخست |
240 |
| روايت دوم |
241 |
| روايت سوم |
241 |
| روايت چهارم |
241 |
| روايت پنجم |
242 |
| روايت ششم |
243 |
| روايت هفتم |
243 |
| اطاعت مطلق يا مشروط؟ |
- |
| 1 - حاكم اسلامى واجد شرايط باشد |
244 |
| 2 - حاكم، به نافرمانى خدا امر نكند |
246 |
| 3 - حاكم به وظايف قانونى خويش عمل كند |
250 |
| تفكّر رايج در ميان اهل سنّت |
252 |
| آثار و پيامدهاى انديشه سياسى اهل سنّت |
254 |
| 4 - يقين به خطاى حاكم پيدا نشود |
257 |
| سرپيچى، اعتراض، مقاومت و عزل |
266 |
| اطاعت دينى يا انجام وظيفه مدنى؟ |
274 |
| اطاعت آگاهانه يا كوركورانه؟ |
279 |
| فصل سوم أمر به معروف و نهى از منكر |
- |
| اصلاح فرد و جامعه در پرتو امر به معروف و نهى از منكر |
288 |
| امر به معروف و نهى از منكر و دخالت در امور ديگران |
290 |
| جايگاه والاى امر به معروف و نهى از منكر و حكمت آن |
291 |
| امر و نهى حاكمان و صاحب منصبان |
294 |
| شرايط امر به معروف و نهى از منكر |
300 |
| مراتب امر به معروف و نهى از منكر |
302 |
| فصل چهارم نصيحت حاكم |
- |
| نصيحت چيست؟ |
307 |
| نصيحت، حق و وظيفه متقابل مردم |
308 |
| نصيحت با هدف تأثير گذارى |
310 |
| نصيحت حاكم، نيازمند شرايط مساعد |
312 |
| امام على، الگوى خيرخواهى حاكمان و نصيحت خواهى از مردم |
313 |
| دفتر دوم حقوقووظايف دولتمردان |
- |
| جايگاه حاكم در فرهنگ اسلامى |
321 |
| 1. امين |
321 |
| 2. حافظ و نگهبان |
324 |
| 3. والى و سرپرست |
325 |
| 4. امام و قائد |
325 |
| 5. برادر و معلّم |
329 |
| حكومت، مسؤوليّتى الهى |
330 |
| حكومت، نعمتى الهى |
331 |
| بخش اوّل حقوق دولتمردان |
- |
| فصل يكم: امر و نهى (حاكميّت سياسى) |
- |
| الف) قلمرو امر و نهى حاكم |
342 |
| ب) دلايل حقّ امر و نهى حاكم |
346 |
| دليل عقلى، حكومت ملازم با امر و نهى |
346 |
| دلايل نقلى |
347 |
| 1. اولويت مطلق پيامبر، (حاكم) |
348 |
| 2. حاكم اولىالأمر است |
352 |
| 3. اختيارات گسترده |
353 |
| 4. اطاعت از حاكم واجب است |
355 |
| 5. نصب كارگزاران حكومتى |
356 |
| ج) امر و نهى (حكم حكومتى) بر محور «مصلحت» |
356 |
| فصل دوم قضاوت و داورى (حاكميّت قضايى) |
- |
| الف) پيامبران در مسند قضاوت و داورى |
364 |
| ب) داورى بر اساس تعاليم آسمانى |
367 |
| پاسخ يك شبهه |
368 |
| داورى بر محور عدالت |
369 |
| فصل سوم ولايت بر منابع و ثروتهاى عمومى |
- |
| الف) انفال در اختيار حاكم (دولت) است |
376 |
| ب) حاكم متولى زكات است |
381 |
| مصرف زكات |
384 |
| ج) متولى خمس حاكم است |
386 |
| د) حاكم و حق دريافت ماليات |
390 |
| ه) نظارت بر فعاليتهاى اقتصادى |
392 |
| الف) نظارت بر توليد |
393 |
| ب) نظارت بر توزيع ثروت |
394 |
| ج) نظارت بر مصرف |
396 |
| فصل چهارم نظارت و مراقبت |
- |
| الف) نظارت و مراقبت از تحركات دشمن |
400 |
| ب) نظارت بر عملكرد دولتمردان |
404 |
| ج) نظارت بر رفتار شهروندان |
406 |
| د) نظارتهاى متفاوت بر پايههاى مختلف |
407 |
| بخش دوم: وظايف دولتمردان |
- |
| فصل يكم: عدالت اجتماعى |
- |
| عدالت در مكاتب سياسى |
418 |
| جايگاه عدالت اجتماعى در فرهنگ اسلامى |
420 |
| الف) عدالتِ خالق هستى |
420 |
| ب) عدالت، اساس جهان |
421 |
| ج) شريعت بر محور عدالت |
423 |
| د) عدالت هدف پيامبران |
423 |
| ه ) عدالت، فلسفه حكومت |
427 |
| و) عدالت، ارزش برتر |
430 |
| عدالت و آزادى |
431 |
| عدالت و امنيت |
433 |
| عدالت و رفاه |
436 |
| عدالت و بخشش (اخلاق) |
437 |
| حاكم اسلامى و عدالت اجتماعى |
- |
| 1- ايجاد شرايط مساوى براى عموم شهروندان |
440 |
| 2- عدالت در قانونگذارى |
443 |
| 3- تساوى در برابر قانون |
446 |
| 4- تعادل ثروت و جلوگيرى از بروز شكاف طبقاتى |
449 |
| موانع تحقّق عدالت اجتماعى |
456 |
| 1- دنياطلبى دولتمردان |
456 |
| 2- استبداد و خودكامگى |
457 |
| 3- هرج و مرج اجتماعى |
458 |
| 4- پيشداورى |
459 |
| آثار عدالت در جامعه |
460 |
| 1- دوام حكومت در پرتو عدالت |
460 |
| 2- علاقه مردم به حاكمان و اطاعت از آنان |
460 |
| 3- رشد كمالات روحى و اخلاقى |
462 |
| 4- بىنيازى مردم |
463 |
| فصل دوم مواسات |
- |
| مواسات، وظيفهاى همگانى |
467 |
| حاكمان و دولتمردان و تكليف الهى مواسات |
469 |
| آثار و بركات مواسات |
472 |
| فصل سوم مشورت |
- |
| الف) محدوده مشورت |
478 |
| ب) حكم مشورت |
480 |
| ج) فلسفه مشورت |
482 |
| 1 - استفاده از نظر ديگران |
482 |
| 2 - شخصيت دادن به مردم |
484 |
| 3- تعليم و تربيت ديگران |
485 |
| 4- شناسايى افراد |
485 |
| 5- احساس مسؤوليّت بيشتر |
486 |
| د) حاكم اسلامى و رأى اكثريّت مشاوران |
487 |
| دلايل اعتبار رأى اكثريّت |
488 |
| بررسى دلالت آيه شريف |
489 |
| تصميم گيرى با شخص پيامبر |
490 |
| بررسى دليل عقلى |
491 |
| بررسى سيره عقلا |
492 |
| سيره عملى پيشوايان معصوم |
- |
| سيره رسول اكرم(ص) |
494 |
| سيره امام على(ع) |
499 |
| مشورت در صورت نياز |
499 |
| عزل معاويه از امارت |
500 |
| نظرخواهى از ياران درباره اصحاب جمل |
501 |
| نظرخواهى از ياران درباره معاويه |
502 |
| سيره امام حسن مجتبى(ع) |
503 |
| سيره امام حسين(ع) |
504 |
| سيره شيخين |
505 |
| ه') رهبرى و مشورت در قانون اساسى |
507 |
| فصل چهارم تعليم و تربيت |
- |
| الف) «آگاهى شهروندان»، در نظامهاى سياسى |
514 |
| در نظام اسلامى |
514 |
| در نظامهاى سياسى ديگر |
517 |
| ب) رشد اعتقادى و اخلاقى شهروندان (تزكيه) |
519 |
| در نظامهاى سياسى بشرى |
519 |
| در فرهنگ اسلامى |
521 |
| سلوك و رفتار دولتمردان |
523 |
| در عرصه سياستگذارى و برنامه ريزى |
524 |
| فصل پنجم ايجاد امنيّت |
- |
| الف) امنيّت فراگير در جامعه اسلامى |
530 |
| امنيّت فراگير در پرتو قوانين فراگير |
532 |
| قانون لاضرر |
533 |
| ب) دولت اسلامى و امنيت ملى |
535 |
| مشاركت مردمى از عوامل تأمين امنيت |
536 |
| ج) دولت اسلامى و امنيّت امّت اسلامى |
537 |
| خاتمه آثار اداى حقوق متقابل |
- |
| 1- حاكميّت حق |
545 |
| 2- برپايى اركان دين |
547 |
| 3- گسترش عدالت |
548 |
| 4- رواج آداب و سنن مذهبى |
549 |
| آيات |
- |
| روايات |
- |
| اشعار |
- |
| منابع و ماخذ |
- |
| شناسنامه |
- |
