|365|
و اضطرابى نداشته باشد و در كسب اطلاعات و افكار و در اخذ و انتشار آن، با تمام وسايل
ممكن و بدون ملاحظات مرزى، آزاد باشد.
در اينجا آزادى عقيده و بيان، همراه يكديگر آمده و از هم تفكيكناپذير تلقى شدهاند تا
نه تنها در انتخاب عقيده واهمهاى وجود نداشته باشد، بلكه از ارائه و ابراز آن نيز نگرانىاى در
كار نباشد و چون عقيدهاى كه ابراز نشده باشد، از مكنونات باطنى انسان است و مورد تعدى
واقع نمىشود، از اين رو، آزادى عقيده، بدون آزادى براى ابراز آن، بىارزش تلقى مىشود.[1]
در اين ماده، همچنين، آزادى براى كسب اطلاعات و افكار، و آزادى براى انتشار آنها، از
توابع آزادى عقيده قرار گرفته است.
ماده 18 اين اعلاميه مقرر مىدارد:
هر كس حق دارد از آزادى فكر، وجدان و مذهب بهرهمند شود. اين حق، متضمن آزادى تغيير
مذهب يا عقيده، و همچنين آزادى اظهار عقيده و ايمان مىباشد و نيز شامل تعليمات مذهبى
و اجراى مراسم دينى است. هر كس مىتواند از اين حقوق، منفرداً يا مجتمعاً، به طور خصوصى
يا به طور عمومى برخوردار باشد.
اين اصل، عقيده را در حوزه امور شخصى قرار مىدهد و دولت را از مداخله در آن برحذر
مىدارد و هر كس حق دارد به هر شكل، عقيده خويش را ابراز داشته و نيز تغيير دهد، و يا
منتشر ساخته و به ديگران آموزش دهد و سرانجام، بر مبناى آن رفتار كند.
در ميثاق بينالمللى حقوق مدنى و سياسى،[2] آزادى عقيده باتفضيل بيشتر مطرح شده
است. ماده 18 اين ميثاق مىگويد:
1. هر كس داراى حق آزادى فكر، وجدان و مذهب يا معتقدات، به انتخاب خود، همچنين
آزادى ابراز مذهب يا معتقدات خود، خواه به طور فردى يا جمعى، خواه به طور علنى يا در خفا،
در عبادات و اجراى آداب و اعمال و تعليمات مذهبى مىباشد.
2. هيچ كس نبايد مورد اكراهى واقع شود كه به آزادى او در داشتن يا قبول يك مذهب يا
معتقدات، به انتخاب خويش، لطمه وارد سازد.
3. آزادى ابراز مذهب يا معتقدات را نمىتوان تابع محدوديتهايى نمود، مگر آنچه منحصراً
به موجب قانون پيشبينى شده و براى حمايت از امنيت، نظم، سلامت يا اخلاق عمومى يا
(1). منوچهر طباطبائى مؤتمن، آزادىهاى عمومى و حقوق بشر، ص91.
(2). اين ميثاق بينالمللى در شانزدهم دسامبر 1966 به تصويب مجمع عمومى سازمان ملل متحد رسيده است.